جوڵە و پشێویە سیاسی و سەربازیەکانی ئەم دواییەی کارەکتەر و بەشداربوانی ناو بازنەی ڕووداوو و گۆڕانکاریەکانی وڵاتانی ناوچەکە، بە ئەمریکاو تەواوی ڕۆژئاواشەوە چەند ئاماژەیەکی لێ دەخوێندرێتەوە. کە یەکێک لەوانە هەڵگیرسانەوەی جەنگێکی ترە لەناوچەکە، کە ڕەنگە ئەمجارەیان وا بەئاسانی دانەمرکێتەوەو درێژە بکێشێ تا ئاستی هەموارکردنەوەی سایکسپیکۆ و داڕشتنەوەی نەخشەی ناوچەکە بەپێی خواستی بەرژەوەندیەکانی ئەمریکاو ئیسرائیل، چونکە سەدەیەک بەسەر ئەم دابەشکاریەدا گوزەراوەو هەل و مەرجی ناوچەکەو جیهانیش تەواو جیاوازە لە هەل و مەرجی ئەوسا. ئێستا ململانێی وڵاتانی ناوچەکەو دروستبوونی زلهێزی هەرێمایەتی نوێ دۆخێکی تازەی هێناوەتە ئارا، کە دوور و نا هاوسەنگە لەگەڵ بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا و ئیسرائیل ی هاوپەیمانی، کە لەماوەی حەفتا ساڵی ڕابردوودا بووەتە زلهێزێکی بەتوانای ناوچەکە.
ئەمەش وایکردوە ئیسرائیل بیر لە پڕۆژەی کۆریدۆری داوود بکاتەوە، کە ڕێڕەوێکی ئابووری مەزن و جیۆپۆلیتیکی گرنگە، کە ئیسرائیل بە هەرێمی کوردستانەوە دەبەستێتەوەو هەژموونی ئیسرائیل بەسەر تەواوی ناوچەکەدا باڵادەست دەکات و ئاسایشی زامن دەکات، لەهەمانکاتدا هاوتەریب و هەماهەنگە لەگەڵ خواست و بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا. کۆریدۆرەکە جگە لەوەی سوودی جیۆپۆلیتیکی هەیە و هەژموونی باڵای هێز بەسەر تەواوی ناوچەکەدا دەسەپێنێ، لەهەمانکاتدا لە ڕووی ئابووریشەوە هێندە گرنگە بەجۆرێک دەبێتە ڕێڕەوێکی گرنگی بازرگانی و دەبێتە ڕیگەیەک بۆ گواستنەوەی نەوتی دێرەزوور و ڕەققە و تەنانەت نەوتی هەرێمی کوردستانیش بۆ سەر دەریا، ئەوەش فاکتەریێکی بەهێز دەبێت بۆ کەمکردنەوەو دابەزینی بەرچاوی ڕۆڵی تورکیا لە ناوچەکەو لەدەستدانی گرنگی جیۆسیاسی و مانای بێ بایەخبوونی دەگەیەنێ.
هەربۆیە تورکیا ئۆقرەی لەبەر بڕاوەو نازانێ چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ ئەم دۆخە نوێیەی ناوچەکە بکات، دەوڵەت باخچەلی هەر زوو هەستی بە مەترسیەکە کردبوو و لەگەڵ ئەدۆگان ئەم پرۆسەی بەناو ئاشتیەیان ووڕوژاند، ئەمەش تەنها و تەنها هەوڵێکە بۆ گۆڕینی ئاڕاستەی تەوژمی گۆڕانکاریەکان و هەوڵی دوورخستنەوەی کوردە لە هاوکێشە نوێیەکەدا، کە خەریکە بەرژەوەندی نەتەوەیی لە چوارچێوەی پڕۆژەکەی ئیسرائیل جێگا دەگرێت. ئەوتا باخچەلی هەڕەشەی هێرشی سەربازی لە هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکات، لەئەگەری تێکەڵنەبوون بە سوپای سوریا و ڕێکنەکەوتن لەگەڵ دیمەشق، یاخود هەر جۆرە هەوڵێک لەژێر ناوی لامەرکەزی و فیدراڵی لە سوریا. ئەردۆگان لە کۆبوونەوەی شانگهای تەواو بێزاری خۆی بەرامبەر بە ئیسرائیل دەخاتەڕوو و هەڕەشەی ئەوش دەکات کە ئیتر قبوڵی ناکەن ئیسرائیل دەست لە پشتی کورد بدات لە سوریا، ئەمەش وەک هەڕەشەو ناڕاستەوخۆ چونە جەنگ لەگەڵ ئیسرائیل لێکدەدرێتەوە، لە لایەکی ترەوە دەڵێ کورد لە هەر کوێیەک بێت برای ئێمەیە و هەڕەشەش لە ئیسرائیل دەکات کە کورد بەکارنەهێنێت بۆ مەرامەکانی خۆی. هەموو ئەو دڵەڕاوکێ و تەنگەنەفەسیەی تورکیا توشی هاتووە، بە هۆی پڕۆژەی کۆریدۆری داوود و بێبایەخ کەوتنی تورکیایە لەناوچەکە، لەهەمانکاتدا هاوتەریب بوونی بەرژەوەندی کوردە لەگەڵ پڕۆژەکەی ئیسرائیل، بۆیە کورد پێویستە زۆر بەوردیەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم دۆخە بکات و هەلی مێژوویی لەدەستنەدات و لە ئاستی ڕووداو و پێشهاتەکان بێت.
کۆمەڵێک فاکتەر هەن بۆ ڕەخساندنی ژینگەیەکی لەبار بۆ سەرخستنی پڕۆژە دیزاینکراوەکەی ڕێڕەوی داوود لە لایەن ئیسرائیل، لەوانە ڕوخانی ڕژێمی ئەسەد، نەمانی مەترسی پرۆکسیەکانی ئێران، لاوازی حکومەتی سوریای دوای ئەسەد و پاشاگەردانی و نەبوونی سوپایەکی بەهێز، لە لایێکی ترەوە بوونی پێکهاتەی نەتەوەیی و ئاینی و مەزهەبی جیاواز، کە لەلایەن گروپە چەکدارەکانی سەربە حکومەتی کاتی و لەژێر ناوی سوپای سوریادا، دوچاری هەڕەشەو هێرش و پەلاماردان و کوشتنی بەکۆمەڵ دەبنەوە، بەجۆرێک دەرگای دەستوەردانی بۆ ئیسرائیل ئاوەڵا کردووە، کە لەم سۆنگەیەوە ئیسرائیل پرەنسیپی پاراستنی پێکهاتەکان جێبەجێ دەکات، بەجۆرێک پشتیوانی و کۆمەکیان دەکات تا دەرفەتی خۆسەری و فیدراڵیان بۆ بڕەخسێنێ، بەتایبەتیش بۆ دروز و کورد کە دەکەونە بازنەی پڕۆژە دیزاینکراوەکەی. بینیمان ئەمریکاش لەو بارەیەوە هەڵوێستی خۆی ڕاگەیاند و لەسەر زاری تۆم باراک ئەوەی خستە ڕوو کە جۆرێک لە فیدراڵی باشترین بژاردەیە بۆ سوریا و ناڕاستەوخۆش باسی هەموارکردنەوەی نەخشەی سایکسپیکۆی کرد، ئەمەش بەو مانایە دێت کە ئەمریکا هەوڵی هەموارکردنەوەی سایکسپیکۆ دەدات و ناڕاستەوخۆش دەستی ئیسرائیلی بۆ ئەم پڕۆژەیە ئاوەڵاکردووەو بنکە سەربازیەکانیشی لە باکورو ڕۆژهەڵاتی سوریاو بنکەی تەنەف لە سێگۆشەی سنوری عێراق، سوریا و ئوردن هاوکارو پشتیوان دەبن.
جەنگی دوازدە ڕۆژەی ئیسرائیل ئێرانیش، بۆ تاقیکردنەوەو هەڵسەنگاندنی توانای ئاستی سەربازی و ڕاددەی هێزی بەرگری ئێران بوو لەلایەن ئیسرائیل و ئەمریکا. ئێرانیش ئەو ڕاستیە باش دەزانێ و ترس و نیگەرانیشی لە دووبارەبوونەوەی ئەو جەنگە بە ڕوونی پێوەدیارە، بەتایبەتیش لەدوای پەڕوباڵکردنی پرۆکسیەکانی ئێران لە دەرەوەی سنورەکانی و گەیشتنی جەنگ بۆ بەردەرگا و ناو جەرگەی وڵاتیش. بۆیە خۆکۆکردنەوەی ئێران بۆ جەنگێکی لەم شێوەیە بە ڕوونی دیارە و هەموو هەوڵێک دەدات، ڕێککەوتنی ئەمنی لە نێوان ئێران و عێراق لە دوو حەفتەی ڕابردوو هەر لەم چوارچێوەیە بووە و بەدەرنیە لە هەماهەنگی نێوانیان بۆ ئەگەری پێشهاتێکی وا. بۆیە ئەمجارە نەک عێراق لە جەنگەکە تێوەدەگلێت، بەڵکو بەهۆکاری دابەشبوونی هەرێمی کوردستان بەسەر هەردوو جەمسەری ناکۆک، پڕوشکی ئاگرەکە بەر هەرێمی کوردستانیش دەکەوێت.
لەگەڵ ڕوخانی ڕژێمی ئەسەد و هاتنەسەر دەسەڵاتی هەیئەی تەحریر شام بە سەرۆکایەتی ئەحمەد شەرع (ئەبو محەمەد جۆلانی) ئیسرائیل کاتی بەفیڕۆ نەداو دەستوبردی کرد لە خاپوورکردنی ژێرخانی سەربازی سوریا کە ، وەک ئامادەکاریەک بۆ ڕێگە خۆشکردن لە پێناو خستنە سەر ڕێگای پلانە ستراتیژیەکانی خۆی بۆ قۆناغەکانی داهاتوو، کە ئامانج لێی فراوانخوازی و پڕۆژەی ئیسرائیلی گەوەرەیە لە ڕێگای جێبەجێکردنی کۆریدۆری داوود. جگە لەوەش لە دوای حەوتی ئۆکتۆبەر هەمووان شایەتی ئەوە بووین، کە چۆن گورزی کەمەرشکێنی لە حەماس داو سەرکردە باڵاکانیشی بەئامانج گرتن و لەناوی بردن. چارەنووسی حزبوڵڵاش لەوەی حەماس باشتر نەبوو و دەستێکی بەسەرکردەکانی دا هێناو ڕایماڵین بە حەسەن نەسروڵڵا شەوە، ئێستا پێگەی حیزبوڵا گەیشتۆتە دوا قۆناغی پوکانەوەو کار بەوە گەیشتوە، حکومەتی لوبنان تاوتوێی چەککردنیان بکات.
بۆیە گروپەکانی ناو بەرەی مقاوەمە بەتەواوی بێخێر کرابوون و ئەوەی تروسکاییەکی بۆ ئێران هێشتبۆوە، حوسیەکان و حەشدی شەعبی و گروپە وەلائیە شیعەکانی عراق بوون، لە چەند ڕۆژی ڕابردووش بە ئامانجگرتنی سەرۆک وەزیر و چەند وەزیرێکی تری حوسیەکان ئەم تروسکاییەشی کوژاندەوە، هەرچی حەشدی شەعبی و گروپەکانی عێراقیش لە دۆخێکی وادا نین کە خۆزگەیان پێ بخوازرێ، ئەوەتا جگە لە فشار و هەڕەشەکانی ئەمریکا بۆ سەر حکومەتی عێراق بۆ هەڵوەشاندنەوەی حەشدو گروپە وەلائیەکان، دەستیشیکردوە بە کشانەوەی بەشێکی بەرچاوی هێزەکانی لە بنکە سەربازیەکانی وەک عەین ئەسەد و ئەوانی تر، وە جێگیرکردنی بەشێکیان لە هەرێمی کوردستان و ئەوانی تریش لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا کە لەژێر هەژموونی هەسەدە و ئیدارەی خۆسەری ڕۆژئاوای کوردستانە، کە ئەمە ئاماژەیە بۆ ئەوەی لەکاتی هەڵگیرسانی جەنگدا حەشد و گروپەکانی تر هێرشی توندیان دەکرێتە سەر و چارەنوسێکی باشتر لە حەماس، حزبوڵا و حوسیەکانی یەمەن چاوەڕێیان ناکات. بۆیە جەنگی بەوەکالەت و بەرەی مقاوەمە دواساتەکانی ژیان و هەناسەکانی خۆی دەژمێرێ.
هەموو ئەو فاکتەرانە ئەوەمان پێدەڵێن، کە جەنگەکە نزیک بۆتەوە، گۆڕانکاریەکان خێران، پڕۆژەی کۆریدۆری داوودیش بڕیاری لێدراوەو تەنها پەیوەندی بە کاتەوە هەیە، ڕەنگە پرسیاری ئەوە بکرێ، کە تورکیا ئەندامی ناتۆ و هاوپەیمانی ڕۆژئاوایە، چۆن دەکرێ خواستەکانی فەرامۆش بکرێت، بەڵام دنیای سیاسەت وادەخوازێ، کاتێک بژاردەی باشتر و ئەلتەرناتیڤی بەهێزترت هەبێ، بەجۆرێک هەموو دەستکەوتەکانت بۆ فەراهەم بکات و هاوبەشە کۆنەکەشت بێ کاریگەر بکات، ئیتر بۆچی سڵی لێبکەیتەوە!!؟