سەلاحەدین دەمیرتاش ماوەی نۆ ساڵە زیندانی کراوە. دیدگای ئاشتی هەبووە و لەسەر ئەمە سزا دراوە. بێدەنگی ڕۆژئاوا بێلایەن نییە، شەرمەزارییە. لە تورکیای ئەمڕۆدا بەس نییە چەک هەڵگرتن بە هەڕەشە هەژمار بکرێت. بەسە بەکوردی قسە بکەیت، لەسەر دادپەروەری بنووسیت یان داوای مافی مرۆڤ بکەیت. تەنها ئەوەی کە تۆ کورد بیت مانای ئەوەیە کە پێشتر بە تیرۆریست ناوت لێنراوە. لە سەردەمی دەسەڵاتی ئەردۆغاندا چەندین دەیان هەزار کورد گیراون، لەوانە ڕۆژنامەنووس، مامۆستا، خوێندکار، هونەرمەند و خەڵکی ئاسایی.گوندەکانی ناو دەڤەری کوردی بۆردومان کراون، ئاڵای کورد قەدەغە کراوە و دایکانی خۆپیشاندان بۆ منداڵە ونبووەکانیان لەلایەن پۆلیسەوە هێرشیان کراوەتە سەر.هەرکەسێک ناڕەزایەتی دەرببڕێت پێی دەوترێت "تیرۆریست".هەر کەسێک داوای ئاشتی بکات پێی دەوترێت "هەڕەشە بۆ سەر دەوڵەت".هەر کەسێک ڕاستی بڵێت زیندانی دەکرێت.تیرۆری دەوڵەتی بەم شێوەیە کاردەکات و بۆ جیهان چاوپۆشی لێبکات خیانەتێکی گەورەیە. سەلاحەدین دەمیرتاش، سەرۆکی پێشووی پارتی هەدەپەی لایەنگری کورد، چەندین جار بانگەشە بۆ گفتوگۆی ئاشتیانەی نێوان تورک و کورد دەکات. لە وڵاتێکدا کە ئەم بەهایانە وەک مەترسیدار بۆ سەر ژیان سەیر دەکرێن، خەباتی بۆ فێمینیزم و دیموکراسی و یەکسانی کردووە.بۆ ئەمەش ئازادی خۆی لەدەستداوە.ماوەی نۆ ساڵە زیندانی کراوە – سەرەڕای ئەوەی دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا داوای ئازادکردنی دەکات. تاکە “تاوان”ی ئەو، دەنگدان بوو بەو کەسانەی کە تورکیا هەوڵی بێدەنگکردنی دەدات. تا کەی جیهان چاوی لێدەبڕێت لە کاتێکدا سەلاحەدین دەمیرتاش تەنها لەبەر ئەوەی کوردە زیندانی دەکرێت؟ تا کەی سوید کە بانگەشەی بەهادان بە مافەکانی مرۆڤ دەکات، بێدەنگ دەبێت لە کاتێکدا دیکتاتۆری تورکیا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان گەلەکەی خۆی چەقاندووە، و هێشتا لەلایەن سەرکردەکانی ئەوروپا بە دەستگرتن و زەردەخەنە پێشوازی لێدەکرێت؟ من وەک سیاسەتمەدارێک قسە ناکەم.من وەک ڕۆژنامەنووسێکی کورد قسە دەکەم – کەسێک کە واقیعی بینیوە.وە بە ڕوونی دەیڵێم: شتێکی بێمانایە کە سوید کە حەزی لە قسەکردنە لەسەر ئازادی و یەکسانی و دادپەروەری، هەڵدەبژێرێت چاو بخاتە سەر ئەوەی بەسەر ئێمەی کورددا دێت. ئەردۆغان ئێمەی کورد وەک هەڕەشە تەماشا دەکات – نەک وەک مرۆڤ.لە تورکیای ئەمڕۆدا بەسە کورد بیت، بەو زمانە قسە بکەیت، ئاڵاکەت پیشان بدەیت یان داوای ئاشتی بکەیت کە بە "تیرۆریست" ناوببرێت.ئەردۆغان سیستەمێکی بنیات ناوە کە توندوتیژی ئامرازی دەوڵەتە.کە هەموو گوندێکی کوردی، هەموو نووسینگەیەکی سەرنوسەر، هەموو ڕێکخراوێکی ژنان لە شەوێکدا لەناو ببرێن. کە منداڵان لەسەر کێشانی ئاڵای کورد دەخرێنە زیندانەوە.کە دایکان لێی دەدرێن لەسەر داوای دادپەروەری بۆ کوڕە ونبووەکانیان.لەو شوێنەی کە ژنانی کورد کە دەوێرن بەرامبەر پیاوسالاری بوەستنەوە، بەبێ ئاسەواری زیندانی دەکرێن یان ون دەبن.سەدان هەزار کورد ماڵ و حاڵی خۆیان لەدەستداوە.دەیان هەزار کەس لە زینداندان.وە لە هەموو زیندانێک، لە هەموو گەڕەکێکدا، لە هەموو گوندێکی شاخاویدا، ترس بەردەوامە.لە ناوەڕاستی هەموو ئەمانەدا سەلاحەدین دەمیرتاش دانیشتووە، سیاسەتمەدارێکی بەناوبانگ، پارێزەر، نووسەر –پیاوێک کە خەونی ئاشتیی هەیە، بەڵام بەهۆی قسەکردنی لەسەر ئازادی زیندانی کراوە.دادگای دادی ئەوروپا داوای ئازادکردنی کرد.کۆمیسیۆنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان داوای ئازادیی ناوبراو دەکات.بەڵام ئەردۆغان بە سووکایەتییەوە وەڵامی دەداتەوە – ڕۆژئاواش بە بێدەنگی وەڵامی دەداتەوە.سوید بڕبڕەی پشتی لەدەستداوە.حکومەتی سوید حەز دەکات باس لە "بەها سەرەکییەکان" بکات.بەڵام کاتێک سیاسەتمەدارانی سوید سڵاو لە ڕەجەب تەیب ئەردۆغان دەکەن، باس لە کەسێک دەکات کە ڕۆژنامەنووسان دەخاتە زیندانەوە و ئۆپۆزسیۆن بێدەنگ دەکات و ڕێگە دەدات دەستدرێژیکردنە سەر ژنان و کەمینەکان بەردەوام بێت.وڵاتێک کە خۆی بە فێمینیست دەزانێت چۆن بێدەنگ دەبێت لە کاتێکدا ژنانی کورد – کە دژی داعش شەڕیان کردووە – زیندانی دەکرێن و دەستدرێژی دەکرێنە سەر و دەکوژرێن؟ئەمە پەیوەندی بە دیپلۆماسییەوە نییە.ئەمە باسی ترسنۆکییە.ئولف کریستێرسۆن و تۆبیاس بیلسترۆم وەک بەچکە جرجێکی منداڵانە ڕەفتار دەکەن کە شوێنکەوتوون، بە هیوای پاراستنی قازانجەکانیان لە ناتۆ، لە هەمان کاتدا هەمان ڕژێم کورد لە تورکیا و سوریا و عێراق گۆشەگیری و زیندان و ئەشکەنجە دەکات.ملکەچی پیاوێک دەبن کە ڕۆژنامەنووسان زیندانی دەکات و ئۆپۆزسیۆن بێدەنگ دەکات و توندوتیژی پۆلیس بەرامبەر ژنان و کەمینەکان بەکاردەهێنێت.وڵاتێک کە بانگەشەی دیموکراسی دەکات چۆن بێدەنگ دەبێت؟وڵاتێک کە خۆی بە فێمینیست ناو دەبات، چۆن بێدەنگ دەبێت، لە کاتێکدا ژنانی کورد، ئەوانەی سەختترین شەڕی دژ بە ستەم و تیرۆریان کردووە، زیندانی و دەستدرێژی و کوشتنیان بۆ دەکرێت؟فەزیحەیەکی ئەخلاقییە.فێمینیزم و چالاکی نابێت هەڵبژێردراو بن.من دەمەوێت ڕاستەوخۆ قسەتان لەگەڵ بکەم کە خۆیان وەک فێمینیست و چالاکوان و پارێزەری مافی مرۆڤ دەناسێنن:ئێستا لە کوێی؟کوا دروشمەکانتان، پلاکاردەکانتان، کوا فرمێسکەکانتان – کاتێک باس لە ژنانی کورد دەکرێت؟ئەو ژنانەی لە کۆبانێ دژی داعش شەڕیان کردووە،ئەو ژنانەی لە ڕۆژاڤا سەرکردایەتی شەڕ دەکەن،ئەو ژنانەی کە دەوێرن بە زمانی کوردی قسە بکەن هەرچەندە ڕەنگە گیانیان بەفیڕۆ بدات –پشتگیریتان لە کوێیە بۆیان؟تۆ دەڵێی شەڕ بۆ هەمووان دەکەیت، بەڵام کاتێک باس لە ئێمەی کورد دەکرێت- ئەوکات پاشەکشە دەکەیت.تۆ باسی خوشکایەتی دەکەیت، بەڵام خوشکەکانمان بە تەنیا لە تاریکیدا جێبهێڵە.ئەمەش لە دیارترین حاڵەتدا دوو ستانداردە.واز لە بەکارهێنانی وشەی “فێمینیزم” بێنە ئەگەر هەموو ژنەکانت لەخۆ نەگرت. ڕۆژنامەنوسی کوردی ـ سویدیئەم وتارە دەربڕی بۆچونی نووسەر خۆیەتی

 لە تورکیای ئەمڕۆدا بەسە کورد بیت، بەو زمانە قسە بکەیت، ئاڵاکەت پیشان بدەیت یان داوای ئاشتی بکەیت کە بە "تیرۆریست" ناوببرێت.   ئەردۆغان سیستەمێکی بنیات ناوە کە توندوتیژی ئامرازی دەوڵەتە. 

سوید  لە نێوان بژاردەی دیموکراسی و چاوپۆشی لە ستەم و چەوساندنەوە

واقیع بۆ ئێمەی کورد بەردەوامە لە کابوسێکی گۆشەگیری و بێدەنگی و خوێن، گەلێک کە لە دەنگی بێبەش کراوە کورد بوون لە تورکیا لە ساڵی ٢٠٢٥ تا ئێستاش لە ترسی بەردەوامدا دەژی. ‎کورد لە بیر مەکەن - ستەم لەسەر حیسابی ئێمە بەردەوامە من ئەمە نەک هەر وەک ڕۆژنامەنووسێک، بەڵکو وەک کوردێک دەنووسم. وەک دەنگێک بۆ گەلەکەم - گەلێک کە بۆ چەندین نەوە خەباتیان کردوە بۆ مانەوەی خۆیان و چەندین جار لەلایەن کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییەوە بێهیوا بووە. چونکە لە کاتێکدا سەرکردە سیاسیەکانی ئەوروپا بە گەرمی باس لە دیموکراسی و مافی مرۆڤ و ئازادی دەکەن، واقیع بۆ ئێمەی کورد بەردەوامە لە کابوسێکی گۆشەگیری و بێدەنگی و خوێن. گەلێک کە لە دەنگی بێبەش کراوە کورد بوون لە تورکیا لە ساڵی ٢٠٢٥ تا ئێستاش لە ترسی بەردەوامدا دەژی. قسەکردن بە زمانی خۆت، بانگکردنی منداڵەکەت بە ناوێکی کوردی، داوای سەرەتاییترین مافەکانت - هەموو ئەمانە دەبنە هۆی دەستگیرکردن، هەراسانکردن یان ساڵانێک لە پشت مێزی دادگا. ڕۆژنامەنووسان لەسەر نوسینی ڕاستییەکان زیندانی دەکرێن. سیاسەتمەدارانی هەڵبژێردراو لە کارەکانیان دوورخراونەتەوە، پارتەکانیان وەک هەڕەشە بۆ سەر دەوڵەت هەژمار دەکرێن. مرۆڤە ئاساییەکان تەنها لەبەر ئەوەی ڕەتیدەکەنەوە نکۆڵی لە ناسنامەکەیان بکەن، لە تاوانباردا کورت دەکرێنەوە. ‎کولتوری کوردی دەژی، بەڵام ڕێگە نادرێت گەشە بکات. لە سێبەردا، لە چرپەدا، لە دایک و باوکێکدا کە بە هێمنی منداڵەکانیان فێری وشە بە زمانی کوردی دەکەن و لە هەمان کاتدا ئاگاداریان دەکەنەوە: "لە قوتابخانەدا ئەمە بە دەنگی بەرز مەڵێن، دەکرێت مەترسیدار بێت." ئێمە کە لە بەرەکانی پێشەوە بووین دژی داعش جیهان زوو لەبیری دەکات، بەڵام هەرگیز لەبیرمان ناچێت. ئەوە هێزە کوردییەکان بوون – ژن و پیاو – کە لە بەرەکانی پێشەوە بوون لە دژی تاقمی تیرۆریستی داعش. ئەوە گوندەکانمان، جەستەمان، ژیانمان بوون کە لە پێش پێشکەوتنی تاریکیدا هەموو جیهان دەلەرزین، قوربانییان دا. ‎ئێمە نەک تەنها بۆ مانەوەی خۆمان، بەڵکو بۆ مرۆڤایەتی خەباتمان کرد. پێشمەرگە و سەربازانی یەپەژەمان باری شەڕێکیان هەڵگرت کە تەنیا هی ئێمە نەبوو. کاتێک دەوڵەتەکانی تر چاویان لێ دوور خستەوە، کاتێک سوپای دیکە هەڵهاتن، ئێمە وەستاین، ئێمە باجی کۆتاییمان دا. وە سوپاسەکە چی بوو؟ کاتێک ڕوناکی میدیاکان کوژایەوە، ئێمە بە تەنیا ماینەوە. ئەو قارەمانانەی سەردەمانێک لە ڕۆژئاوا ئاهەنگیان بۆ دەگێڕا، ئێستا ڕووبەڕووی دیواری زیندان و گوللەی نوێی زیندان دەبنەوە – ئەمجارەیان لە دەوڵەتێکەوە کە خۆی بە دیموکراسی ناودەبات. خیانەتی جیهان و بێدەنگی سوید ڕەنگە بە ئازارترین شت تەنها خودی توندوتیژییەکان نەبێت، بەڵکو پاسیڤیەتی جیهان بێت. یەکێتی ئەوروپا ڕێککەوتنێک لەگەڵ تورکیا واژۆ دەکات. ناتۆ ڕێگە بە هاوپەیمانێک دەدات مافەکانی مرۆڤ لە پێ بخات بەبێ ئەوەی لێکەوتەی لێبکەوێتەوە وە سوید – وڵاتی من بەقەد وڵاتی ئێوە – کە ئەوەندە دەیەوێت وەک دەنگێک بۆ ئازادی لە جیهاندا بوەستێت، لەناکاو بێدەنگ بووە. ‎سیاسەتمەدارانی سوید کە سەردەمانێک لەسەر سێرگێڵس تۆرگ وەستابوون و ستایشی ئازایەتی ژنانی کوردیان لە کۆبانێ دەکرد، ئێستا چۆن بێدەنگی هەڵدەبژێرن؟ حکومەتێک کە لە هەمان کاتدا باسی ئازادی و دادپەروەری بکات، چۆن دەتوانێت لە بەرامبەر ستەمێکی سیستماتیکیدا کە ڕاست لەبەردەم چاوماندا ڕوودەدات، پاسیڤ بمێنێتەوە؟ ئێمە داوای ئیمتیاز ناکەین – داوای ماف دەکەین ئێمەی کورد داوای زیاتر لەوە ناکەین کە مافی هەموو مرۆڤێکە: بە زمانی خۆمان قسە بکەین، بەبێ ترس بژین، کەلتوورەکەمان پراکتیزە بکەین و بە مەرجی یەکسان بەشداری کۆمەڵگا بکەین، بەڵام تا دونیا بەردەوام بێت لە چاو لێکردن، تا کورد لە گەمەی شەترەنجی زلهێزەکاندا کورت بکرێتەوە بۆ پیاوێک، ستەمەکە بەردەوام دەبێت. ‎ئێمە داوای ئیمتیاز ناکەین – داوای ماف دەکەین ئێمەی کورد داوای زیاتر لەوە ناکەین کە مافی هەموو مرۆڤێکە: بە زمانی خۆمان قسە بکەین، بەبێ ترس بژین، کەلتوورەکەمان پراکتیزە بکەین و بە مەرجی یەکسان بەشداری کۆمەڵگا بکەین. به ڵام تا دنیا بەردەوام بێت لەسە یرکردنی لایەکی دیکه ، تا کورد له گەمە شەترەنجی زلهێزەکانی زلهێزەکاندا بۆ پیوەیەک کورت ببێتەوه ، سته م و زوڵم بەردەوام دەبێت. کاتی ئەوە هاتوە سوید و جیهان واز لە دووڕوویی بهێنن. ناتوانیت لە ئۆکرانیا باسی مافی مرۆڤ بکەیت بەڵکو لە دیاربەکر لە بەرامبەر مافی مرۆڤ بێدەنگ بیت. ناتوانیت ستایشی سەربازانی کورد بکەیت کاتێک شەڕی داعش دەکەن، ئینجا کاتێک شەڕ تەواو بوو خیانەت لەگەلەکەیان بکەیت. تانەدانێک و ئاگادارکردنەوەیەک من ئەمە وەک تانەدانێک دەنووسم، بەڵام وەک ئاگادارکردنەوەیەک. ستەم هەرگیز ناتوانێت سەقامگیری بنیات بنێت. کاتێک دەوڵەتێک لە ملیۆنان کەس لە سەرەتاییترین مافەکانیان بێبەش دەکات، ئەوە بۆ ئێمە تەنیا کارەسات نییە – هەڕەشەیە بۆ سەر ئایندەی تەواوی ناوچەکە. ئەمڕۆش کورد لە هێڵی پێشەوەیە، نەک تەنها دژی گەڕانەوەی داعش، بەڵکو دژی چەوساندنەوە، دژی لەناوبردن، دژی لەبیرچوونەوە. بەڵام ناتوانین بۆ هەمیشە بە تەنیا بوەستین. جیهان دەبێت لایەنێک هەڵبژێرێت. ئایا بەردەوام دەبیت لە ڕێگەدان بە بێدەنگی هاوبەشی خۆت – یان لە دیوی ڕاستی مێژوودا دەوەستیت؟ ئێمەی کورد باجی ئازادیمان داوە، ئێستا نۆرەی تۆیە کە نیشان بدەیت کە ئایا بەڕاستی وشەکانی “مافی مرۆڤ” مانای هیچیان هەیە؟ شەم شەمەیی ساڵح ڕۆژنامەنووسی کوردی سویدی

 واقیع بۆ ئێمەی کورد بەردەوامە لە کابوسێکی گۆشەگیری و بێدەنگی و خوێن، گەلێک کە لە دەنگی بێبەش کراوە کورد بوون لە تورکیا لە ساڵی ٢٠٢٥ تا ئێستاش لە ترسی بەردەوامدا دەژی.

بابەتەکانی شەم شەمەیی ساڵح

سوید لە نێوان بژاردەی دیموکراسی و چاوپۆشی لە ستەم و چەوساندنەوە

واقیع بۆ ئێمەی کورد بەردەوامە لە کابوسێکی گۆشەگیری و بێدەنگی،