هێرش و پەلاماری توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان لەماوەی چەند رۆژی رابردوو زیانێكی ئێجگار گەوەی لێكەوتۆتەوە. جگە لەزیانی گیانی، زیانە ماددیەكان بە زیاتر لە 100 ملیۆن دۆلار دەخەمڵێنرێت، ئەمە جگە لەزیانمەند بوونی تەواوی خەڵكی رۆژئاوای كوردستان كەبەپێی بڵاوكراوەی رەسمیی بە 4.2 ملیۆن كەس دەخەمڵێنرێت، لەخزمەتگوزارییەكانی كارەباو ئاو و تەندروستیی و خوێندن. رژێمی توركیا هێرش و پەلامارەكانی لەسەر ژێرخانی ئابوریی و كەرتە سەرەكییەكانی خزمەتگوزاریی چڕكردبۆوە، لەماوەی چەند رۆژێك دا 24 ناوچەی پیشەسازیی و سەرچاوەی ئاوی خواردنەوەو پرۆژەی كەرتی تایبەتی ئابوریی وێرانكرد. بەپێی ئەو خەمڵاندنانەی بەردەستە، 5 وێستگەی ئاوی خواردنەوە وێرانكراون، ناوچەكانی كۆبانی و حەسەكەو قامیشلۆو چەند ناوچەیەكی دیكەی رۆژهەڵاتی قامیشلۆ سەرچاوەی ئاوی خواردنەوەیان پەكی كەوتووە كە دانیشتوانەكەیان بە 680 هەزار كەس دەخەمڵێنرێت. هەروەك بەهۆی بۆردوومانی 7 وێستگەی كارەباوە زیاتر لەیەك ملیۆن و 200 هەزار هاوڵاتی بێ كارەبای نیشتیمانین! هەروەك بەهۆی ئەو بۆردوومانانەوە تەواوی پرۆسەی خوێندن راگیراوەو زیاتر لە 910 هەزار خوێندكار لەخوێندن دابڕاون. هەر بەهۆی ئەو بۆردومانانەوە 12 ناوچەی بەرهەمهێنانی سوتەمەنی بەتەواوی پەكیان كەوتووەو قەیرانێكی چاوەڕواننەكراوی سوتەمەنی لە تەواوی رۆژئاوای كوردستان دروستبووە، بەجۆرێك نرخی یەك لیتر گەیشتۆتە سەرووی یەك دۆلارو بەرمیلێك نەوتی سپی ماڵانیش گەیشتۆتە سەروو 70 دۆلار، لەكاتێكدا دەبوو بەنیوەی ئەو نرخە بێت. ئەمە لەكاتێكدا رۆژئاوای كوردستان بەدۆخێكی ئابوریی زۆر خراپدا تێدەپەڕێت و&nbsp;لیرەی سوریی نزمترین ئاستی تۆماركردووەو ئێستا 1350 بۆ 1400 لیرەی سوریا بەرامبەر تەنها یەك دۆلارە.بیانوی پەلاماردانی تورك، ئەو تەقینەوەیەی ئەنقەرەبوو كە بەرلەچەند هەفتەیەك لەلایەن پەكەكەوە كرا. من پێموایە هەڵەبوو پەكەكە بەرپرسیارێتی خۆی لەم چالاكییە راگەیاند.ئەمڕۆش رێڤەبەری خۆسەر لەشارەكانی قامیشلۆو كۆبانیی و حەسەكە قوربانیانی پەلامارەكەی ئەكادیمیای ئاسایش لە دێریك بەخاكسپارد بەئامادەبوونی هەزاران هاوڵاتیی. ئەوەی جێی سەرنج بوو، لەم مەراسیمانەدا یەكەمجارە كەمترین وێنەی عەبدوڵلا ئۆجالان&nbsp;رێبەری پارتی كرێكارانی كوردستان بەرزكرابویەوە، ئەمەش ئاماژەی گۆڕانێكی نوێیە لەسیاسەتی رێڤەبەری خۆسەرو كاربەدەستانی رۆژئاوای كوردستان. تائێستا هەڵوێستی ئەمریكا لەبارەی ئەو پەلاماردانەی توركیا روون نییە، تەنها هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بەداعش لەسوریا بەیاننامەیەكی دەركرد تێیدا پەلاماردانەكەی رەتكردەوە، بەڵام كاردانەوەیەكی دیكە هەستی پێنەكراوە، ئەمە لەكاتێكدا بەپێی رێككەوتنی نێوان توركیاو ئەمریكا لە كۆتایی 2019 نابێت توركیا سنوری رۆژئاوای كوردستان ببەزێنێت.ئەوەی جێی سەرنجە، ئەمریكا تەواوی ئاسمانی رۆژئاوای كوردستانی بەرووی فرۆكەی جەنگی سوریادا داخستووە، هەروەك رێگا بەفرۆكەی روسیاش نادات بەبێ‌ هەماهەنگی و ئاگاداركردنەوەی پێشوەختە بێتە ئاسمانی رۆژئاوای كوردستان، بەڵام بێدەنگە بەرامبەر پەلاماردانی رۆژئاوای كوردستان لەلایەن فرۆكەی توركەوە. ئێستا 23 بنكەی سەربازیی ئەمریكاو هاوپەیمانان لە رۆژئاوای كوردستان هەیە، ئەركی ئەو هێزانە چاودێریكردنی ناوچەكەو مەشقپێكردنی هێزەكانی سوریای دیموكراتە. بەرلەچەند رۆژێكیش ئەردۆغان ئاماژەی بەبوونی بنكەو بارەگای هێزەكانی ئەمریكاكردو ناڕاستەوخۆ نیگەرانی خۆی لەبوونی هێزەكانی ئەمریكا لەناوچەكە دەربڕی. یەكێك لەگرفتە دیارەكانی كورد لەرۆژئاوای كوردستان نەبوونی تێگەیشتن و ئەجێندایەكی روونی ئەمریكایە لەبارەی چارەنوسی رۆژئاوای كوردستان و دۆخی سوریا بەگشتیی. ئەم نارۆشنیە لەسیاسەتی ئەمریكا، كوردی روبەرووی دڕدۆنگی و قەلەقی زۆر كردۆتەوەو ناتوانێت لەنێوان مانەوە لەچوارچێوەی ئەجێندای ئەمریكاو گفتوگۆ لەگەڵ رژێمی سوریا خۆی یەكلایی بكاتەوە، بۆیە لەگەڵ هەر هەڕەشەو پەلاماردانێكی توركیا، كورد ناچارە پەنا بۆ گفتوگۆ لەگەڵ سوریا ببات، بەڵام رژێمی سوریا تێگەیشتنێكی شۆڤینیانەی بۆ چارەسەری پرسی كورد لەسوریا هەیەو روسەكانیش تێگەیشتنێكی (ساختە)و دووڕویان هەیە. لەمیدیاكان هیچ لەخۆیاندا ناهێڵنەوە دەرهەق بەكوردو لەسەر مێزی گفتوگۆش لەچوارچێوەی تێگەیشتنی سوریا مامەڵە لەگەڵ دۆزی كورد دەكەن.

سەرتیپ جەوهەر

كورد لەسوریا، لەنێوان سیاسەتی ناڕۆشنی ئەمریكاو تێگەیشتنی ساختەی روسیا

بەڕوونی دیارە كە بەغدا ئاستەنگ بۆ ناردنی پارە دروستدەكات. فشاری بەغدا، لەبنەڕەتدا فشاری ئێرانە لەسەر هەرێم و پەیوەندی بەململانێی هەرێمایەتیەوە هەیە، بەڵام ئەوەی دەستەبژێری سیاسی و حوكمڕانانی هەرێم بەخەڵكی كوردستانیان كردووە، لەمێژووی هیچ میللەتێكی ژێردەستە نەبووەو نییە. مێژووی میللەتانی ژێر دەست دەخوێنیتەوە دەبینی هەموو سەركردەكانیان لەپێناو گەلەكانیان لەسێدارەدراون، ئاوارەبوون، دەرۆزەیان بۆ میللەتەكیان كردووە تا بیانگەیەنن بەقۆناغی رزگاریی نیشتیمانیی، كەچی ئەوانەی كوردستان لەسەر حیسابی خەڵكی هەشبەسەری كوردستان خۆیان و خێزانەكانیان كرد بەفیرعەون وئیمپراتۆرو لەوە خراپتر، خەریكە بناغەی حوكمڕانیەكی پشتاوپشت قایم بكەن و ئیدی نەوەكانی داهاتووشمان بەدەست ئەم ستەمكارییەوە بچەوسێنەوە.ئاخر كێ‌ هەیە مێژووی رزگاریی نیشتیمانیی ڤێتنامی نەخوێندبێتەوە كە ئەمریكاو فەرەنسا دوو وڵاتی زلهێز بەئاگرو ئاسن رووبەرووی ڤێتنامیەكان بوونەوە هەوڵی دەستەمۆكردنی خەڵكەكەیاندا، لەكۆتاییدا بەناچاری ئەو وڵاتەیان جێهێشت و هەزاران كوژراویشیان دا!&nbsp;ئەرێ‌&nbsp;ئێوە قەت بیستوتانە (هۆشی منە) كە رابەری بزوتنەوەی چەكداریی رزگاركردنی وڵاتەكەی بوو، كۆشك و تەلارو پرۆژەی بازرگانیی و یان حوكمڕانیەكەی بۆ كەسوكارەكەی كردبێتە پشتاوپشت؟ كەس هەیە مهاتما غاندی رابەری هیندیەكان نەناسێت؟ لەخێزانێكی ئۆرستكراتی زۆر ناسراو بوو، لە بریتانیا گەڕایەوە خۆی بۆ رزگاركردنی نیشتیمانەكەی تەرخانكرد. خۆی و پەشتەماڵێك و گۆچانێكی لار، شارەو شار، گوند بەگوند دەگەڕا بۆ هۆشیاركردنەوەی میللەتەكەی و روبەرووبونەوەی داگیركەرانی ئینگلیز.&nbsp; لەبەرئەوەی كۆشك و تەلاری نەبوو، هێزی چەكدارو كۆمپانیاو كەشتی بازرگانیی نەبوو، میللەتەكەی ئەوەندە متمانەیان پێبوو، بەیەك پەنجە بەرزكردنەوە هەموو هیندستانی دەهەژاندو لە بریتانیا كردبوو دۆزەخ ! سەر ئەنجام لەو رێگەیە ژیانی بەخشی و هیندستانی گەیاندە سەربەخۆیی و خۆیشی بووە سیمبولێكی نەمر بۆ هەموو مرۆڤایەتی و پێشەنگی گەلانی ژێر دەست.ئەرێ‌ كەس بیستویەتی گاندی كۆشك و تەلاری هەبێت؟ كۆمپانیاو كەشتی هەبێت؟&nbsp; ستالین بەو دیكتاتۆرییەی خۆی، لەژیانیدا دوو شتی نەكرد. &nbsp;یەكەمیان؛ هیچ سەروەت و سامانێكی بەناوی خۆیەوە نەبوو، هەرچی هەبوو هی روسیا بوو بۆیە هیچی لەدوایخۆیدا جێنەهێشت. دووەمیشیان؛ بەهیچ شێوەیەك ئامادەنەبوو دەسەڵاتدارێتیەكەی بكاتە پشتاوپشت و خێزانەكەی بكاتە خێزانی حوكمڕان. تەنانەت لەساڵی 1941 لەشەڕی جیهانی دووەم كوڕەكەی سالین بەناوی&nbsp;(یاكوڤ) سەربازبوو لەسوپای روسیاو كەوتە دەست هێزەكانی ئەڵمانیا. ئەدۆلف هیتلەر دیكتاتۆری ئەڵمانیا لەڕێی سویدیەكان پێشنیاری بۆ ستالین كرد كە لەبەرامبەر ئازادكردنی جەنەڕاڵێكی سوپاكەی بەناوی (فریدریچ پاولوس) كوڕەكەی سالین ئازاد دەكات، بەڵام ستالین لەوڵامدا گوتی؛ ناكرێت جەنڕاڵێك بەسەربازێك بگۆڕمەوە، كوڕەكەی من سەربازێكی روسیایە وەك هەموو سەربازانی دیكە بۆیە ئەو پێشنیارەی هیتلەری رەتكردەوە، . لەكۆتاییدا كوڕەكەی لەبەندیخانەی ئەڵمان خۆی كوشت. بەڵام دەستەبژێری حوكمڕانی كوردستان، شۆڕشگێڕانی دوێنێ نەك ناتوانن لە ستالین بچن، بگرە كوڕو كچ و نەوەكانیان بردنە ئەوروپاو ئەمریكا و دواتر وەك شازادەی جێنشین هێنایاننەوەو كردنیان بەكۆڵی ئەم میللەتە، ئێستاش بوونەتە بەڵایەكی گەورە بەسەر ئەم كۆمەڵگایە، تەنها میراتگری حوكمڕانی نین، بەڵكو بوونەتە میراتگری ستەم و ستەمكاریی. هەریەكەیان لچكێكی ئەم نیشتیمانەیان گرتووە، لەنێوان خۆیان راكێش راكێشێكیتیان، هەموویان لەت و پەتكرد. ئەمانەی ئێمە&nbsp;دەزانن جیاوازی نێوان گەلانی دونیاو گەلی كوردستان لەباشور چییە؟ ئەوان رابەرەكانیان لەپێناو میللەتەكەیان خۆیان كردە نمونەی بەرزو سیمبولی قوربانیدان، بوونە پێشەنگ بۆ بەها مرۆڤایەتیەكان، كەچی شۆڕشگێڕانی دوێنێی ئێمە لەپەنای موزایەدەو دروشمبازیی نەتەوەیی سیاسی، كەوتنە نازو نیعمەت خانەوادەكانین بردە كۆشك و تەلارەكان، بوونە ئیمپراتۆری گەورەو خانەوادەكانیان بردە كۆشك و تەلاری بەرزو حوكمڕانیەكەیان كردە پشتاو پشت. لەوە خراپتر، ئومێدی گەلێكی ستەم دیدەی هەشبەسەریان بۆ رزگاریی و سەربەخۆیی بۆ دەیان ساڵی دیكە لەگۆڕنا.

بابەتەکانی سەرتیپ جەوهەر

كورد لەسوریا، لەنێوان سیاسەتی ناڕۆشنی ئەمریكاو تێگەیشتنی ساختەی روسیا

میراتی شۆڕشگێڕانی دوێنێ