Apora Logo

هەڵبژاردنەکانی عێراق؛ زیاتر لە هەزار پێشێلکاری هەڵبژاردن لە ماوەی تەنها چەند هەفتەیەکدا تۆمار كراون

هەڵبژاردنەکانی عێراق؛ زیاتر لە هەزار پێشێلکاری هەڵبژاردن لە ماوەی تەنها چەند هەفتەیەکدا تۆمار كراون

سەنتەری میترۆ ڕایگەیاند، لە ماوەی سێ هەفتەی یەکەمی بانگەشەی هەڵبژاردنی خولی شەشەمی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق زیاتر لە هەزار و 100 حاڵەتی سەرپێچی یاسایی لە سەرانسەری هەرێمی کوردستان و عێراق تۆمار کراوە.

29/10/2025

ڕەحمان غەریب، نوێنەری سەنتەری میترۆ بۆ داکۆکیکردن لە ئازادییەکان لە دامەزراوەی شەمس بۆ چاودێریکردنی هەڵبژاردنەکان، بە ئاژانسی شەفەق نیوزی ڕاگەیاندوە، "دامەزراوەکە بەڵگەی لەسەر (1110) پێشێلکاری هەڵبژاردن لە ماوەی ڕابردووی بانگەشەی پڕوپاگەندەییدا تۆمارکردووە"، ڕوونیشیکردەوە "پێشێلکارییەکان بەپێی ڕێژەی سەد و جددییان بۆ سێ پۆلی سەرەکی پۆلێنکراون".


ئاماژەی بەوەشکرد، "پۆلی یەکەم ئەو پارێزگارانە دەگرێتەوە کە ڕێژەی سەرپێچییان لەسەدا سەد تێپەڕاندووە، ئەوانیش سلێمانی، هەولێر، بەغدا، و بەسرە، کە سەرپێچییان تێدا تۆمارکراوە کە لەسەدا ئاسایی تێپەڕیوە". ئاماژەی بەوەشکرد، "پۆلی دووەم پارێزگاکانی ئەنبار، دی قەر، سەڵاح الدین، دیالە، کوت و میسان لەخۆدەگرێت، کە ڕێژەی سەرپێچیەکان لە نێوان 50 بۆ 100% بووە".


پۆلی سێیەم، بە گوتەی غەریب، "ئەو پۆلەیە کە ڕێژەی سەرپێچییەکان لە 50% کەمترە، هەروەها پارێزگایەک لە هەرێمی کوردستانەوە دەگرێتەوە، لەگەڵ ژمارەیەک پارێزگاری دیکەی عێراق".


نوێنەری سەنتەری میترۆ ڕوونیکردەوە "یەکێک لەو پێشێلکارییە دیارانەی کە لە ژێر پۆلی یەکەمدا چاودێری دەکرێت، بەکارهێنانی موڵک و ماڵی دەوڵەتە بۆ هەڵبژاردن. ئەم دیاردەیە لە هەموو خولێکی هەڵبژاردندا چەندین جار ڕوودەدات، بەڵام ئەمساڵ بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش لە چوار پارێزگاکەدا تۆمارکراوە کە ئاماژەیان پێکراوە".


ئاماژەی بەوەشکردووە، "جۆرەکانی دیکەی پێشێلکارییەکان بریتی بوون لە دڕاندنی تابلۆکانی بانگەشەی هەڵبژاردنی کاندیدەکان، قسەی توندی میدیایی، هەروەها نموونەی دەستدرێژیکردنە سەر، فشارخستنە سەر کاندیدەکان و کڕینی دەنگ لەلایەن هەندێک لە بلۆک و کاندیدە بەشداربووەکانەوە".


غەریب جەختی لەوەش کردەوە کە "ژمارە و سروشتی ئەو پێشێلکارییانەی ئەمساڵ تۆمارکراون جێگەی نیگەرانییە، بەتایبەتی ئەوانەی پەیوەندییان بە بەکارهێنانی پارەی سیاسی و دەوڵەتییەوە هەیە بۆ کڕینی دەنگ. ئەمانە پێشێلکاریی جددین کە یەکپارچەیی پرۆسەی هەڵبژاردن تێکدەدەن".


وێڕای ئاماژەدان بەوەی "قسەی توندڕەوی هەڵبژاردن لە پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان سنووردار بوو بەهۆی لێکتێگەیشتنی نێوان هەردوو لایەنی سەرەکی- یەکێتی نیشتمانپەروەری کوردستان و پارتی دیموکراتی کوردستان- کە شانازیی ئەوانە"، هەروەها ئاماژەی بەوەدا کە "پارێزگاکانی سلێمانی و هەولێر هێشتا لە پێشەنگی لیستی پێشێلکارییە پلە یەکەکان، بە ڕێژەی زیاتر لە 100%، ئەمەش پێویستی بە پێداچوونەوەی جددی هەیە بۆ ئەم دۆخە". 


لای خۆیەوە، کۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکانی عێراق ئەمڕۆ سێشەممە ڕایگەیاند، دەستەی کۆمسیاران، لە میانی کۆبوونەوەی خۆیدا کە لە 27ی تشرینی یەکەمی 2025 بەڕێوەچوو، ڕاسپاردەی لیژنەی پشتڕاستکردنەوەی شایستەیی کاندیدەکانی پەسەندکرد بۆ بێبەشکردنی کاندیدێکی ژن بۆ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بۆ ساڵی 2025، دوای ئەوەی سەلمێندرا کە بەڵگەنامەیەکی پەروەردەیی کە لە دۆسیەی هەڵبژاردنەکانیدا هاتووە ناڕەسەن بووە.


کۆمسیۆن لە ڕاگەیەندراوێکدا کە بە ئاژانسی شەفەق نیوز گەیشتووە، ئاماژەی بەوەکردووە، "ئەنجومەن لە دانیشتنی خۆیدا گفتوگۆی لەسەر کۆنووسی ئەو لیژنەیە کرد کە بە فەرمانی وەزاری ژمارە (79)ی ساڵی 2025 پێکهێنرابوو، و دوای تاوتوێکردن و پەسەندکردنی ڕاسپاردەکان، بڕیاردرا پەسەندکردنی کاندیدکردنی کاندید لەیلا کەریم حەمادی بەکر، لە لایەنی سیاسی، یەکێتی نیشتمانپەروەری کوردستان، هەڵبوەشێنرێتەوە، دوای ئەوەی ڕوون بووەوە کە بەڵگەنامەی پەروەردەیی کوردستانە". پێشکەشی لەگەڵ کاغەزەکانی کردووە ساختە بووە و لەلایەن دەزگایەکی فەرمیەوە دەرنەچووە بەپێی کتێبەکانی وەزارەتی پەروەردە و باجی گشتی بۆ هەڵسەنگاندن و تاقیکردنەوەکان”.


لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئاماژە بەوەشکراوە، "هەروەها بڕیارەکە ئاڕاستەکردنی بەشی ئۆپەراسیۆن و تەکنەلۆجیای زانیاریی لەخۆگرتبوو بۆ بلۆککردنی ئەو دەنگانەی کە کاندیدەکە لە ڕۆژی هەڵبژاردندا وەریگرتووە، هەروەها دەنگەکانی ئەو لیستەی کە سەر بەو لیستەیە بە نادروست هەژماربکەن بەهۆی پووچەڵبوونەوەی بەڵگەنامە فەرمییەکانییەوە".


کۆمسیۆن ئاماژەی بەوەدا کە "ئیدارەی هەڵبژاردنەکان ئەرکی گرتنەبەری ڕێوشوێنی پێویست بۆ جێبەجێکردنی بڕیارەکە پێ سپێردراوە، هەروەها بەشی یاسایی ئاڕاستە کردووە کە دۆسیەی تاوان لە دژی ئەو کاندیدەی پێشوو تۆمار بکات، ئەمەش بەپێی یاسا کارپێکراوەکانی پەیوەست بە پێشکەشکردنی بەڵگەنامەی ساختە لە کاتی کاندیدکردنی هەڵبژاردنەکاندا".


لە کۆتایی بەیاننامەکەدا هاتووە، "بڕیارەکەی دەستەی کۆمسیاران لە ماڵپەڕی فەرمی کۆمسیۆن بڵاودەکرێتەوە، پابەندبوونی تەواوی خۆی بە جێبەجێکردنی یاسا و ڕێسا کارپێکراوەکان بۆ دڵنیابوون لە یەکپارچەیی و شەفافیەتی پرۆسەی هەڵبژاردن دووپاتدەکاتەوە".


هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لە 11ی تشرینی دووەمی 2025 بەڕێوەدەچێت، نزیکەی 30 ملیۆن عێراقی لە کۆی 46 ملیۆن دانیشتوو مافی دەنگدانیان هەیە بۆ هەڵبژاردنی نوێنەرەکانیان لە ئەنجومەنی نوێی نوێنەران. بەڵام نزیکەی حەوت ملیۆن کەسیان بەهۆی نەبوونی کارتی دەنگدانەوە بەشداریکردنیان لێ قەدەغە دەکرێت، چونکە داتاکانیان نوێ نەکراوەتەوە.

;