وڵاتانی عەرەبی و بیانی بە توندی ئیدانەی بڕیارەکەی حکومەتی ئیسرائیل دەكەن بۆ "داگیرکردنی کەرتی غەززە"، هۆشداریش دەدەن لە کاردانەوەکانی و بە پێشهاتێکی مەترسیدار دەزانن کە هەڕەشەی گەورەترکردنی ئەو ئازارە مرۆییە دەکات کە بەهۆی بەردەوامی شەڕی کەرتی غەززە دروست بووە.
ئیمارات
لە ئەبوزەبی ئیمارات بە توندترین شێوە ئیدانە و ئیدانەکردنی بڕیاری حکومەتی ئیسرائیل بۆ " داگیرکردنی کەرتی غەززە " دەربڕی و هۆشداریدا لە "دەرئەنجامە کارەساتبارەکانی ئەم بڕیارە.
وەزارەتی دەرەوەی ئیمارات داوای لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و نەتوەیەكگرتووەكان و ئه نجومەنی ئاسایش کرد که به ڕپرسیارێتی خۆیان بگرنه ئه ستۆ و کۆتایی به م کاره نایاساییانه بهێنن که پێشێلی یاسا نێوده وڵه تییه کانن.
دووپاتیکردەوە کە پاراستنی مافەکانی فەلەستین چیتر بژاردەیەکی سیاسی نییە، بەڵکو پێویستییەکی ئەخلاقی و مرۆیی و یاساییە.
ئیمارات هەڵوێستی نەگۆڕی خۆی سەبارەت بە پاراستنی مافەکانی گەلی فەلەستین و پێویستی دۆزینەوەی ئاسۆیەکی سیاسی جددی کە ببێتە هۆی چارەسەرکردنی ململانێکان و دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ و سەروەری فەلەستین , لەسەر بنەمای چارەسەری دوو دەوڵەتی دووپات دەکاتەوە .
قەتەر
لە دۆحە، دەوڵەتی قەتەر بە توندترین شێوە ئیدانەی بڕیاری دەسەڵاتدارانی داگیرکەری ئیسرائیلی بۆ داگیرکردنی تەواوی کەرتی غەززە کرد و بە پەرەسەندنێکی مەترسیدار لە قەڵەمدا کە هەڕەشەی توندکردنەوەی ئازارە مرۆییەکان دەکات کە لە ئەنجامی شەڕی بەردەوامی کەرتی غەززە دروست دەبێت و کاردانەوە کارەساتبارەکانی توندتر بکاتەوە و هەوڵەکانیش بە ئامانجی گەیشتن بە هەمیشەیی ئاگربەست.
عومان
لە شاری مەسقەت، سەڵتەنەی عومان ڕۆژی شەممە ئیدانە و ڕەتکردنەوەی یەکجارەکی خۆی لە بڕیاری دەوڵەتی ئیسرائیل بۆ چەسپاندنی داگیرکاری سەربازیی خۆی بۆ سەر کەرتی غەززە، بەردەوامی پێشێلکردنی یاسا نێودەوڵەتییەکان، بێبایەخکردنی بڕیارنامەی شەرعیەتی نێودەوڵەتی و پێشێلکردنی مافە ڕەواکانی گەلی فەلەستین بەبێ ڕێگری و سزادان دەربڕی.
سەڵتەنەی عومان لە بەیاننامەیەکدا کە ئەمڕۆ لە لایەن وەزارەتی دەرەوە بڵاویکردووەتەوە، داوای لە هەموو وڵاتانی جیهان و بەتایبەت وڵاتانی ئەندامی ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان کردووە "بەرپرسیارێتی یاسایی و ئەخلاقی خۆیان لە ئەستۆ بگرن بۆ وەستاندنی ئەو نادادپەروەرییانەی کە بەسەر گەلی فەڵەستین دەسەپێندرێت". داوای کردەوەی دەستبەجێ و یەکلاکەرەوە بۆ ئەوەی بتوانن مافە ڕەواکانیان بەدەستبهێننەوە و ئەم دەستدرێژییە بۆ سەریان هەڵبگرن و کۆتایی بە داگیرکارییەکانی ئیسرائیل بۆ سەر زەوییەکانیان بهێنن بەپێی سنوورەکانی پێش ساڵی ١٩٦٧".
فەلەستین
سەرۆکایەتی فەلەستین داوای لە ئیدارەی ئەمریکا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد دەستبەجێ دەستوەردان بکەن بۆ وەستاندنی پلانەکە، بەو پێیەی کە "کارەساتێکی مرۆیی بێ وێنەی لێدەکەوێتەوە". سەرۆکایەتی کۆمار ڕایگەیاند کە پەیوەندی بە ئەنجوومەنی ئاسایش و ڕێکخراوی هاوکاری ئیسلامی و کۆمکاری عەرەبیەوە دەکات بۆ ئەوەی داوای کردەوەی بەپەلە بکەن.
وڵاتانی عەرەبی ئەو هەنگاوەیان شەرمەزار کرد و هۆشدارییان دا لەوەی کە ئەم هەنگاوە پێشێلی یاسا نێودەوڵەتییەکان دەکات و چارەسەری دوو دەوڵەتی تێکدەدات، هاوکات ڕیاز جەختی لە ڕەتکردنەوەی "تاوانەکانی برسیکردن و پاکتاوی نەتەوەیی" دژی گەلی فەلەستین کردەوە.
سعودیە
سعودیە بە توندی ئیدانەی بڕیاری دەسەڵاتدارانی داگیرکەری ئیسرائیلی کرد بۆ داگیرکردنی کەرتی غەززە. شانشینی یەکگرتوو لە بەیاننامەیەکدا کە لەلایەن وەزارەتی دەرەوە بڵاوکراوەتەوە، ئیدانەکردنی توندی خۆی بەرامبەر بە بەردەوامبوونی دەسەڵاتدارانی ئیسرائیل لە برسێتی و پراکتیزەکردنی دڕندانە و پاکتاوی نەتەوەیی دژی گەلی فەلەستین دەربڕی.
میسر
میسر بە توندترین شێوە بڕیاری کابینەی ئیسرائیلی بۆ داڕشتنی پلانێک بۆ داگیرکردنی تەواوی کەرتی غەززە شەرمەزار کرد .
ئەو بڕیارنامەکەی بە "ئامانجی چەسپاندنی داگیرکاری نایاسایی ئیسرائیل بۆ سەر خاکەکانی فەلەستین و درێژەدان بە شەڕی قڕکردنەکەی لە غەززە و نەهێشتنی هەموو لایەنەکانی ژیان بۆ گەلی فەلەستین و تێکدانی مافی چارەی خۆنووسین و دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆیان و تەسفیەکردنی دۆزی فەلەستین، لە پێشێلکارییەکی ئاشکرا و قبوڵنەکراوی یاسا نێودەوڵەتییەکان و یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی" وەسف کرد.
ئوردن
وەزارەتی دەرەوەی ئوردن ڕۆژی هەینی بڕیاری ئیسڕائیل بۆ دەستبەسەرداگرتنی شاری غەززەی ئیدانە کرد و ڕایگەیاند کە ئەو پلانە نوێنەرایەتی "بەردەوامی پێشێلکارییە گەورەکانی ئیسرائیل دەکات بۆ یاسا نێودەوڵەتییەکان و یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان، هەروەها تێکدانی ڕوونی چارەسەری دوو دەوڵەتییە".
وتەبێژی وەزارەتەکە لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، پلانەکە "درێژکراوەی سیاسەتی توندڕەوانەی حکومەتی ئیسرائیلە کە لە بەکارهێنانی برسێتی و گەمارۆدان وەک چەک دژی گەلی فەلەستین، ئەمە جگە لەوەی بەردەوامە بە ئامانجگرتنی سیستماتیکی کەلوپەلی مەدەنی و نەخۆشخانە و قوتابخانەکان".
ئەندەنوسیا
لە جاکارتا، وەزارەتی دەرەوەی ئەندەنوسیا بڕیاری تاکلایەنەی ئیسرائیلی بۆ کۆنترۆڵکردنەوەی شاری غەززە ئیدانە کرد و بە پێشێلکردنی ئاشکرای یاسا نێودەوڵەتییەکان و میساقی نەتەوە یەکگرتووەکان وەسفی کرد.
بەگوێرەی ئەمڕۆی ئاژانسی ئەنتارا نیوزی ئەندەنوسیا ، وەزارەتی دەرەوەی ئەندەنوسیا، ئەمڕۆ شەممە لە تۆڕی کۆمەڵایەتی سۆشیال میدیا ڕایگەیاند، ئەو کارەی ئیسرائیل ئاسۆی ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و قەیرانی مرۆیی لە غەززەش دەخاتە مەترسییەوە.
وەزارەتەکە زیادی کرد: دادگای دادی نێودەوڵەتی دووپاتی کردۆتەوە کە داگیرکردنی خاکی فەلەستین لەلایەن ئیسرائیلەوە نایاساییە و ئیسرائیل هیچ سەروەرییەکی بەسەر خاکەکانی فەڵەستین نییە. بۆیە هەر هەنگاوێک کە ئیسرائیل بیگرێتەبەر ناتوانێت پێگەی یاسایی خاکەکانی فەلەستین بگۆڕێت.
هەروەها ئەندەنوسیا داوای لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەکگرتووەکان و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد هەنگاوی کۆنکرێتی بنێن بۆ ڕاگرتنی کارە نایاساییەکانی ئیسرائیل.
گۆتێرێس: "هەڵکشانی مەترسیدار"
ئەنتۆنیۆ گۆتێرێس سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان پلانی ئیسرائیل بۆ دەستبەسەرداگرتنی غەززە بە "هەڵکشانی مەترسیدار" وەسف کرد. وتەبێژەکەی ستیفانی ترێمبلای هۆشداریدا لەوەی کە دۆخەکە بۆ فەلەستینییەکان خراپتر دەکات و زیاتر مەترسی لەسەر ژیانی خەڵکێکی زیاتر دروست دەکات، لەوانە ئەوانەی کە بە دیل گیراون، لە کاتێکدا کە خەڵکی غەزز لە ئێستاوە بەدەست قەیرانێکی مرۆیی بێ وێنەیەوە دەناڵێنن.
5 وڵاتانی ڕۆژئاوا ڕەتیدەکەنەوە
لە بەیاننامەیەکی هاوبەشدا کە لەلایەن وەزارەتەکانی دەرەوەی پێنج وڵاتی ڕۆژئاواوە بڵاوکرایەوە- ئەڵمانیا ، ئیتاڵیا، بەریتانیا، نیوزلەندا و ئوسترالیا- تێیدا هاتووە کە لەشکرکێشییەکە دۆخی مرۆیی خراپتر دەکات و ژیانی دەستگیرکراوەکان دەخاتە مەترسییەوە و دەتوانێت ببێتە هۆی ئاوارەبوونی بەکۆمەڵ لە هاوڵاتیانی مەدەنی. جگە لەوەش، ئەو پلانە دەتوانێت پێشێلکردنی یاسای مرۆیی نێودەوڵەتی پێکبهێنێت.
هاوبەشەکان داوایان لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد کار بۆ ئاگربەستی هەمیشەیی و گەیاندنی هاوکاری بە دانیشتوانی زیانلێکەوتوو لە کەرتی غەززە بکەن، هەروەها داوایان کرد کە حەماس دەستبەجێ دەستگیرکراوەکان ئازاد بکات.
لە بەیاننامە هاوبەشەکەدا هاتووە کە تاکە ڕێگا بۆ ئاشتی هەمیشەیی نێوان ئیسرائیل و فەلەستینییەکان چارەسەری دوو دەوڵەتییە . لە بەیاننامەکەدا ئاماژەی بەوەشکردووە، بەدیهێنانی ئەمە پێویستی بە چەکداماڵینی تەواوەتی حەماس و لابردنی لە هەر بەرپرسیارێتییەکی حکومەت هەیە، هاوکات دەسەڵاتی فەلەستین لە هەر حکومەتێکی داهاتوودا لە کەرتی غەززە ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕێت. ئیسرائیل ئەمە ڕەتدەکاتەوە.
کاردانەوەکانی تر:
• سەرۆکی ئەنجومەنی ئەوروپا : هۆشداریدا لەوەی بڕیاری کۆنترۆڵکردنی غەززە کاردانەوەی دەبێت لەسەر پەیوەندییەکانی ئیسرائیل لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا.
• سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا : داوا لە حکومەتی ئیسرائیل دەکات بە بڕیارەکەیدا بچێتەوە بۆ فراوانکردنی شەڕی کەرتی غەززە و پێویستی ئاگربەست.
• ئەڵمانیا: حکومەت هەناردەکردنی ئەو کەرەستە سەربازییانەی ڕادەگرێت کە دەکرێت لە کەرتی غەززە بەکاربهێنرێن تا ئاگادارکردنەوەی زیاتر.
• بەلجیکا : باڵیۆزی ئیسرائیل بانگهێشت کرا بۆ دووپاتکردنەوەی ڕەتکردنەوەی پلانی گەمارۆدان و دواتر داگیرکردنی غەززە لەلایەن برۆکسلەوە.
• نەرویج : بەهۆی نیگەرانییە ئەخلاقییەکانی پەیوەست بە شەڕی غەززە، حکومەت بڕیاریدا بەپەلە پێداچوونەوە بە وەبەرهێنانەکانی سندوقی سەروەت و سامانی سەروەری خۆیدا بکرێت.
• کەنەدا : سەرۆک وەزیرانی کەنەدا پلانی ئیسرائیل بۆ داگیرکردنی تەواوی غەززە بە هەڵە وەسف دەکات.