سەرەڕای بەردەوامی گرژیەکان، هیندستان و پاکستان سەرقاڵی شەڕێکی ئاسایی تەواو نین، بە پێچەوانەی ئەوەی کە ڕەنگە هەندێک چاوەڕوانی لەو دوو وڵاتە بکەن کە لە دوای سەربەخۆیی خۆیان لە بەریتانیا لە ساڵی ١٩٤٧ سێ شەڕیان کردووە، جگە لە دەیان شەڕ و ناکۆکی سنوورییەکان، دیارترینیان لە ناوچەیەکی سەهۆڵبەندان کە بەرزترین و ساردترین گۆڕەپانی شەڕە لە جیهاندا.
دوایین هەڵکشان دوای هێرشێکی چەکداری هاتە ئامانج کە گەشتیارانی کردە ئامانج، کە هیندستان بە هۆکاری ئەو گروپانەی کە لە لایەن پاکستانەوە پاڵپشتی دەکرێن، ئیدیعایەکی ئیسلام ئاباد ڕەتیکردەوە.
سەرەڕای گرژییەکان، دۆخەکە بەرەو شەڕێکی سەرتاسەری بەرەو پێش ناچێت. هۆکاری سەرەکی ئەوەیە، کە هەردوو وڵات خاوەنی جبەخانەی ئەتۆمی گەورەن کە ڕێگری لە هەڵکشانی تەواوەتی دەکات، بەپێی ڕاپۆرتێکی ئەسۆشێتد پرێس.
1- جبەخانەی ئەتۆمی شەڕ ڕادەگرێت
هیندستان و پاکستان هەریەکەیان خاوەنی ١٧٠ بۆ ١٨٠ کڵاوەی ئەتۆمین، کە بەسەر سیستەمی گەیاندنی مەودای کورت و مامناوەند و دووردا دابەشکراون.
ئەم جبەخانانە بۆ هێرشکردن نین، بەڵکو بۆ ڕێگریکردنن. شرۆڤەکاری ئەمنی سید محەمەد عەلی لە ئیسلام ئاباد ئاماژە بەوە دەکات کە "چەکی ئەتۆمی لە هەردوولا دۆخێکی لەناوبردنی دڵنیایی یەکتر دروست دەکات"، ئەمەش وا دەکات کە بیرکردنەوە لە شەڕێکی سەرتاسەری بۆ هەر لایەنێک قورس بێت.
هەرچەندە هیچ کام لە وڵاتان بە فەرمی توانای ئەتۆمی خۆیان ئاشکرا ناکەن، بەڵام نەبوونی توانای باوەڕپێکراوی "لێدانی دووەم"- توانای تۆڵەسەندنەوەی ئەتۆمی دوای وەرگرتنی هێرش- دۆخەکە هێندەی تر دووفاقی و هەستیارتر دەکات.
2- کشمیر کڕۆکی ململانێکەیە
لە ساڵی ١٩٤٧ەوە کشمیر وەک خاڵێکی سەرەکی مشتومڕ ماوەتەوە و هەردوولا مشتومڕیان لەسەر سەروەری لەسەرە.
هیندستان و پاکستان بەشێک لە ناوچەکەیان کۆنترۆڵ کردووە، بەڵام ناکۆکی نەتەوەیی و مەزهەبی و یاخیبوونی چەکداری ناوچەکەی کردووەتە خاڵی هەڵگیرسانی بەردەوام.
هەردوولا لە سێ شەڕدا دوو شەڕیان لەسەر کشمیر ئەنجامداوە و ناوچەکەش بەردەوامە لە شایەتحاڵی هێرشی بەردەوام و پێکدادانی سنوورییەکان.
3- ناهاوسەنگی سەربازی
هەرچەندە پاکستان خاوەنی هێزێکی سەربازی بەهێزە، بەڵام بودجەی بەرگری گەورەی هیندستان - کە لە ساڵی ٢٠٢٥دا گەیشتە ٧٤.٤ ملیار دۆلار - سوودێکی ڕوونی پێدەبەخشێت، بە بەراورد بەو ١٠ ملیار دۆلارەی کە پاکستان لە هەمان ساڵدا بۆ سەربازی تەرخانکرابوو.
هەروەها هیندستان دوو هێندەی دراوسێی سەربازی ئاسایی هەیە، ئەمەش بۆشاییەک دروست دەکات کە بۆ ئیسلام ئاباد ئەستەمە پردێک بکاتەوە.
4- پەرەسەندنی سنووردار و تاکتیکی وریا
هیندستان و پاکستان بە خێرایی جموجۆڵە سەربازییەکانیان ڕاناگەیەنن و زۆرجار ڕووبەڕووبوونەوەکان لە ڕووی پانتاییەوە سنووردار دەمێننەوە.
مانگرتنەکان لە کاتێکی چاوەڕواننەکراودا ئەنجام دەدرێن – شەوانە یان بەرەبەیان – و زۆرجار ناوچە دوورەدەستەکان بەدرێژایی هێڵی کۆنترۆڵ کە کشمیر دابەش دەکات دەکاتە ئامانج و زیانی گیانی سنووردار دەکات و بوار بۆ کەمکردنەوەی توندوتیژییەکان دەڕەخسێنێت.
ئەم ئۆپەراسیۆنە سەربازییانە خزمەت بە مەبەستی سیاسیش دەکەن، وەک هێورکردنەوەی بیروڕای گشتی یان فشارخستنە سەر نەیارێک، بەڵام بەبێ مەبەستی داگیرکردن یان کۆنتڕۆڵکردنی خاکی نوێ ئەنجام دەدرێن.
5- هیچ مەبەستێکی داگیرکردن و کۆنترۆڵکردن نییە
بە پێچەوانەی ململانێ نێودەوڵەتییەکانی دیکە، نە هیندستان و نە پاکستان هەوڵی کۆنترۆڵکردنی سەرچاوەکانی ئەوی دیکەیان نییە و نە کاریگەریی ناوچەیی دووپات بکەنەوە.